شرائط شكل ديگری پيدا می‏كند . البته من حالات استثنائيش را عرض كردم .
من اينها را شاهد می‏آورم كه در بشر چه نيروهائی ذخيره است و بشر چقدر
تغيير ناپذير است .
اگر به سراغ حضرت علی ( ع ) برويد می‏بينيد درنامه‏ای كه به عثمان بن‏
حنيف نوشته است می‏فرمايد : « الا و ان امامكم قد اكتفی من دنياه بطمريه‏
و من طعمه بقرصيه » يعنی : و اما پيشوای شما از دنيای خودش به دو جامه و
به دو قرص نان اكتفا كرد . بعد می‏گويد : من می‏دانم مردم باور نمی‏كنند .
« و كانی بقائلكم يقول اذا كان هذا قوت ابن ابی‏طالب فقد قعد به الضعف‏
عن قتال الاقران و مناضله الشجعان » گويا دارم می‏شنوم از زبان ديگران كه‏
اگر علی غذايش اينست او بايد از ضعف نتواند از جايش بلند بشود و
نتواند درميدانهای جنگ با شجاعان درجه اول نبردكند و آنها را به خاك‏
هلاكت بياندازد . علی به اين اعتراض فرضی جواب عجيبی می‏دهد ، می‏فرمايد
: اشتباه می‏كنند كه قانون طبيعی اينست . چيزی كه ديگران دارند خلاف‏
قانون طبيعی است . « الا و ان الشجره البريه اصلب عودا و الرواتع الخضره‏
ارق جلودا والنباتات البدويه اقوی وقودا و ابطا خمودا » ( 1 ) . درختان‏
صحرائی چوبشان محكمتر است و سبزه‏های خوش آب و رنگ نازكتر وضعيفترند .
گياهان وحشی آتششان زود گيرنده‏تر و دير خاموش‏تر است . موجود زنده اعم‏
از گياه و حيوان و انسان هر چه بيشتر به او برسند نازك نارنجی‏تر و
ضعيفتر و ناتوان‏تر می‏شود . هر چه كمتر به
پاورقی :
1 - نهج البلاغه ، نامه . 45

او برسند و بيشتر با مشكلات مواجه بشود نيرومندتر می‏گردد . مقايسه كنيد
ميان درختهای كوهی و جنگلی و درختهائی كه در خانه‏هاست ، ميان بوته‏های‏
جنگلی و صحرائی و بوته‏هائی كه دست نوازشگر باغبان دائما مراقب آنها
است . انسان هم اينجور است . انسان اينطور نيست كه حتما بايد روزی سه‏
مرتبه غذا بخورد ، اگر نخورد مريض می‏شود . بگذاريد يك قدری با مشكلات‏
روبرو بشود تا نيرومندتر شود .
اين تاريخ است ، تاريخ قطعی و مسلم : جنگ صفين ، جنگ جمل ، جنگ‏
خوارج در زمانی صورت گرفت كه علی ( ع ) مردی شصت ساله است . ما همان‏
مقدار نيروئی كه در جوانی داريم از چهل سالگی به آن طرف تحليل می‏رود ،
به پنجاه سالگی كه می‏رسيم اينقدر ضعيف و ناتوان هستيم كه پيری را احساس‏
می‏كنيم . علی ، در شصت سالگی با سی سالگی خودش فرقی نكرده است ، اگر
در جوانی با عمروبن عبدود نبرد می‏كند در سن شصت سالگی با كريز بن الصباح‏
نبرد می‏كند . نگوئيد علی مرد استثنائی است . عموم مردم اينجور بودند .
مالك اشتر نخعی كه آن شجاعتها را در جنگ صفين از خود نشان داده است‏
پيرمرد است يعنی مردی است كه در حدود شصت سال دارد . در جنگ جمل همين‏
مالك و عبدالله بن زبير كه جوان بود و بسيار هم شجاع بود با يكديگر نبرد
كردند ، اينقدر يكديگر را زدند و دفاع كردند كه ديگر از شمشير كاری ساخته‏
نبود ، آخر كار به كشتی گيری رسيد . در اينجا مالك عبدالله را به زمين‏
می‏زند . همينكه عبدالله را به زمين زد عبدالله فرياد كشيد : اقتلونی و
مالكا هم مرا بكشيد هم مالك

را . بالاخره اينها را از يكديگر جدا كردند . بعد از مدتی كه از قضيه‏
گذشت و جنگ جمل خاتمه پيدا كرد ، يك روز مالك با عايشه كه خاله‏
عبدالله بود ملاقات می‏كند . عايشه از روی گله و شكايت می‏گويد تو آن روز
با خواهر زاده من چنين و چنان كردی . مالك قسم خورد كه سه شبانه روز بود
غذا نخورده بودم . ( يكی از چيزهائی كه برای خودشان ننگ می‏دانستند اين‏
بود كه در جنگ كشته بشوند و شكمشان پاره بشود و از شكم آنها قاذورات‏
بيرون بيايد . لهذا تا حد امكان كم غذا می‏خوردند ) اگر من يك چيزی خورده‏
بودم خواهرزاده‏ات جان سالم از دست من بدر نمی‏برد . در جنگ خندق‏
مسلمانها از گرسنگی سنگ به شكم خودشان می‏بستند و مردانه هم می‏جنگيدند .
اين خارج از قانون خلقت و طبيعت نيست .
اساسا يك فلسفه روزه اينست كه انسان را از ناز پروردگی خارج می‏كند .
شما روزهای اولی كه روزه می‏گيريد چون اولی است كه می‏خواهيد از قانون ناز
پروردگی خارج بشويد خيلی بيحال می‏شويد ، ضعف شما را می‏گيرد ، ولی روزهای‏
آخر ماه می‏بينيد با روزهائی كه روزه نگرفته‏ايد هيچ فرقی نكرده‏ايد .
بسياری از اين خيالاتی كه ما می‏كنيم اشتباه است . بعضی از افراد عذرهای‏
بسياری از كسانی را كه روزه می‏خورند قبول ندارند ، می‏گويند روزه خورهائی‏
كه به بهانه اينكه مريضند روزه نمی‏گيرند ، چون روزه نمی‏گيرند ضعيف‏
می‏شوند و چون ضعيف می‏شوند اين ضعفشان را مانع روزه گرفتن می‏پندارند .
اين حماقت است كه كسی بگويد روزه از نيروی كار

می‏كاهد .
ثانيا مگر بشر فقط بايد كار بكند ؟ مگر بشر يك ماشين است كه حداكثر
استحصال را بايد از اين ماشين كرد ؟ مگر حيوان باركش است ؟ مگر بشر دل‏
ندارد ؟ مگر بشر روح ندارد ؟ مگر بشر احتياج به تقوا ندارد ؟ آيا بشر فقط
احتياج به يك چيز دارد و آن كار است ؟ ديگر احتياج به آدميت ندارد ؟
احتياج به اينكه طبيعت سركش را رام بكند ندارد ؟ احتياج به اينكه‏
شهوات خودش را بشكند ندارد ؟ احتياج به اينكه اراده عقلانی و انسانی‏
خودش را تقويت بكند ندارد ؟ همه چيز را بايد از دريچه كار ببينيم و كار
فقط ؟ ! برويد از ادارات راهنمائی و شهربانی بپرسيد كه در ماه رمضان‏
آمار جرم و جنايت چقدر كاهش پيدا می‏كند . ببينيد در ماه رمضان چاقوكشی‏
، آدمكشی ، خرابكاری ، قماربازی چقدر كمتر می‏شود و در مقابل ، اعمال‏
انسانی چقدر مضاعف می‏شود ! انسانيت چقدر بالا می‏رود ، احسان چقدر بيشتر
می‏شود ، صله ارحام چقدر زياد می‏شود ! اينها را هم بايد در نظر بگيريم ،
فقط نگوئيم نيروی كار .
اينهاست كه ما نامشان را افراط می‏گذاريم ، جهالت می‏گذاريم . اينجور
دخل و تصرفها است كه بايد جلوی آنها گرفته بشود . معلوم شد اينهائی كه‏
اين حرفها را به حساب مقتضيات زمان و انطباق با زمان و احتياجات‏
روزگار می‏زنند و می‏گويند اگر در زمان پيغمبر مردم روزه می‏گرفتند اينقدر
احتياج به كار نبود و امروز جامعه احتياج زيادی به كار دارد پس زمان فرق‏
كرده است و حالا كه زمان فرق كرده است مقتضيات زمان عوض شده

پس بايد روزه را برداريم ، افراطی و جاهل می‏باشند .
تفريط كارها برعكس ، جمود و خشكی به خرج می‏دهند و روی مسائلی كه اسلام‏
هيچ راضی نيست ايستادگی می‏كنند . خطر جمود از خطر جهالت كمتر نيست .
دين ، اعتدال لازم دارد . در مسئله انطباق با مقتضيات زمان همانطور كه‏
نبايد جهات عمری و بورقيبه‏ای را پيش كشيد و در دين دخل و تصرف كرد به‏
بهانه اينكه زمان اينجور و آنجور شده است ، همچنين نبايد به نام دين روی‏
موضوعاتی كه اساسا ريشه‏ای ندارند تكيه كرد . مثلا پا را به يك كفش بكنيم‏
و بگوئيم بچه كه می‏خواهد درس بخواند بايد حتما از عمه جزو شروع به كار
بكند تا با سواد بشود . مگر اين را پيغمبر و امام گفته است كه بچه هر
موقع خواست درس را شروع بكند از عمه جزو شروع بكند ؟ اتفاقا اين كار
بدی است برای اينكه احترام قرآن را از بين برده است . ما خودمان خوانده‏
ايم و ديگران را هم ديده‏ايم . بچه‏هائی كه پاكی نمی‏فهمند ، تا يك عمه جزو
را می‏خوانند چندين بار آن را تكه تكه می‏كنند . از طرف ديگر نبايد كنار
گذاشتن عمه جزو بهانه‏ای باشد برای اينكه بچه با قرآن آشنا نشود . اينجا
است كه ممكن است بچه تا كلاس دوازده برسد ، تمام درسها را بلد باشد مگر
قرآن را . آن جمود است و اين جهالت . امت معتدل باشيد ، نه جاهل باشيد
نه جامد . اميرالمؤمنين فرمود : « اليمين و الشمال مضله ، و الطريق‏
الوسطی هی الجاده » ( 1 ) .
پاورقی :
1 - نهج البلاغه ، خطبه . 16

انحراف به چپ و انحراف به راست هر دو غلط است ، مستقيم باشيد تا به‏
مقصد برسيد . هميشه راه راست بخواهيد : « اهدنا الصراط المستقيم »خدايا
به ما راه راست را نشان بده .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: